24 Temmuz 2012 Salı

GÜRCİSTAN HAKKINDA MERAK EDİLENLER

24 Temmuz 2012
İstanbuldan başlayıp Gürcistanı kapsayan turumu tamamlayıp dün İstanbula geldim. Bu ülkede 17 güzel gün geçirdim. Gerek telefonla gerekse mail ve mesaj yolu ile pek çok arkadaşım bu ülke hakkında merak ettiklerini soruyorlar. Tatile çıkacağım ve tur anlatımına İstanbuldan başlayacağımdan Gürcistan tur anlatımı 2 ay belki daha fazla zaman alacak. merak edenleri daha fazla bekletmeden kısa başlıklarla Gürcistan hakkında sizleri bilgilendirmeyi uygun buldum.

1- Sınır geçişi:
Türkiye ile Gürcistan arasında açık 2 sınır kapısı var Türkgözü (Vale) ve Sarp (Sarpi)
Ben Türkgözünden girip Sarptan çıktım ve dolayısı ile her iki kapıyı da kullanan şimdilik az sayıdaki Türk bisikletçilerinden birisiyim. Ama bu sayının gün geçtikçe artacağını umuyorum.
Türkgözü kapısı sakin ve geçiş çok kolay. Çıkarken hiçbir ücret talep edilmedi. Gürcistana girişte fotoğrafınız çekilip bilgisayar sistemine işleniyor, aynı işlem çıkışta da yapılıyor. Türkgözünde Türk ve Gürcü tarafında Duty Free Shop mağazası yok veya en azından biz göremedik. Fazla bir trafik olmadığından bir sakinlik var. Bu kapıdan geçtiğinizde sizi Valeye kadar emniyet şeridi olmayan harika bir asfalt bekliyor. Bu yolu gördüğümde arkamda kalan yol nedeniyle ülkem adına utandım. Ilgar dağı inişinden Türkgözüne kadar olan yol bir felaket, delik deşik.
Sarp sınır kapısından geçişte insan ve araç trafiği fazla olmasına karşın yaya olarak geçtiğinizden geçiş yine de hızlı. Eğer Trabzon veya Hopadan otobüsle Batuma gitmeyi düşünüyorsanız boşu boşuna sınır kapısında zaman kaybetmemek için sınırda inip yaya olarak geçin ve sınırın hemen arkasında bekleyen minibüslerden birisi ile Batuma gidin. Gürcistanda ulaşım ülkemize göre çok ucuz olduğundan 1 - 2 lari karşılığında Batuma ulaşırsınız. Burada her iki tarafta da Duty Free Shop mağaza var. Gürcistan tarafındaki hizmet binaları son derece modern ve düzenli. Bizimkilerin durumu ise onlarla kıyaslanmayacak ölçüde çağ dışı.

04.08.2013
Gürcistana nüfus kağıdı ile yapılan geçişlerde alınan yurt dışı çıkış harcı 15 TL olmuştur. Araçla çıkanlar ayrıca araç içinde 15 TL ödemektedirler.

2- Döviz temini:
Ülkeye girmeden boşuna döviz almayın bu davranışla burada $ veya € ya alışta, Gürcistanda ise Lari alırken komisyon ödersiniz. Sarp kapısını geçer geçmez Batuma kadar döviz büroları mevcut hatta bakkallar ve esnaf bile TL yi Lari ile değiştiriyorlar. Bu cebinizdeki TL leri ülkenin her yerinde Lariye çevirebileceğiniz anlamına gelmiyor. Türkgözünden girdiğinizde sınıra 17 km uzaklıktaki Akhaltsikhe de de TL yi Lariye çevirebilirsiniz. Fiyatlar bürolar arasında değişiklik gösterebiliyor. Birkaç yere bakmakta fayda var. Ayak üstü döviz bozanlar en düşük kurdan işlem yapanlardır ama aradaki fark bizim gibi az miktarda döviz bozduranlar için fazla bir şey ifade etmiyor. O insanların da yaptıkları işten para kazanması lazım. Benim gibi bir seferde en fazla 100 $ bozdurduğunuzda aradaki fark bir şişe lemonad parası kadar oluyor. Bir insana bir şişe lemonad ısmarlamışım çok mu?
Tifliste daha yüksek kurdan bozdurduğum $ Batuma geldiğimizde daha ucuza gitti. O süreçte $ lari karşısında değer mi kaybetti yoksa Batumda turist sayısı daha fazla olduğundan lari suni olarak mı değer kazandı anlayamadım. Batumda son olarak 1 TL 0.89, 1 € 2, 1 $ 1.63 Lari.

04.08.2013
Gürcistanda şu andaki döviz bozdurma kuru 1 $ 1,64 - 1,65 Lari, 1 € 2,16 - 2,18 Lari, 1 TL 0,83 - 0,85 Lari. Görüldüğü gibi Lari bir yılda TL ye karşı % 8 değer kazanıp € ya karşı değer kaybetmiş $ karşısında aynı kalmıştır. Lari TL ye karşı % 20 daha değerlidir. Alış veriş yaparken lariyi 1.2 ile çarparsanız TL karşılığını bulursunuz. Batumda en yüksek kurdan döviz bozdurabileceğiniz yer Kilisenin önündeki duraktan Vestel mağazasının bulunduğu kaldırıma geçip sağa doğru 30 metre kadar yürüyün. Döviz kurlarının kırmızı ledle yazıldığı bankada bozdurabilisiniz. Siz yine bozdurmadan önce yoldaki büfelerin kurlarını incelemeyi unutmayın.

3- Telefon ile İletişim:
Bu ülkede telefon kullanmak istiyorsanız boşuna hattınızı yurt dışı aramaya açtırmaya ve yurt dışı paketi almaya uğraşmayın, Gürcistan girdikten sonra mevcut olan 3 operatörden Bee Line ın sim kartını alıp hattını kullanın. Sim kart ücreti 3 Lari.
ben Vodafone hattıma 45 TL karşılığında 60 dakikalık yurt dışı kullanım paketi satın aldım. 60 dakikayı aşarsam dakika başına 96 kuruş ödeyeceğim. Paket satın almadan yapacağım aramalar için ise dakika başına 5.5 TL ödemek zorunda kalacağım.
Ali Bee Line hat satın aldı Gürcistan içindeki numaraları ve Türkiyeyi aramanın dakikası 20 Tetri, Bee Line hattını aramanın dakikası 2 Tetri. Ali benim 45 TL ödeyeceğim 60 dakikalık görüşmeyi 12 Lariye yapacak.

04.08.2013
Beeline ın 3 GB internet paketinin fiyatı 7 Laridir. Yeni sim kart için 10 lari alıyorlar. 3 lari kart parası, 7 Larilikte konuşma yüklü.

4- Yollar:
Yolların hemen hemen tamamı yeni asfaltlanmış. Özellikle köy yollarında en küçük bir eğim bile % olarak işaretlenmiş. Benim geçtiğim araç yollarında en fazla eğim %11 di ki oda köy yoluydu. Yollarda emniyet şeridi yok ama emin olun trafikte Türkiyedekinden daha emniyette olacaksınız. Goriye 5 km kala başlayıp Tiflise kadar devam eden otoyol betondan yapılmış, 2 gidiş, 2 gelişli bir yol. (Bu genişlikte yolu ülkenin başka bir yerinde görmedim.) sadece köprü ve viyadük üstleri asfalt kaplı. Ülkede neredeyse hiç bir yerde yol kenarında cam kırığı yok. Bunda satılan biraların pet şişede olmasının etkisi olabilir çünkü halk çevreye hiç özen göstermiyor peti yol kenarına, çayıra, ormana, nehre atıyor. Sadece köy yollarında 2 veya 3 yerde yol kenarında kırık şişe parçasına rastladım ve o şişeler de maalesef bizim depozitosuz şişede satılan Efesti. Bu durumda kendi biralarından daha yüksek fiyata satıldığı için pek tercih edilmeyen Efese fiyat politikası nedeniyle teşekkür etmemiz gerekir mi bilemiyorum.

5- Sürücülerin Trafikteki Davranışı:
Burada insanların 24 saat içtiği söyleniyor ve bende bunda gerçek payı olduğunu düşünüyorum ama bu konuda en ufak bir rahatsızlık yaşamadık. Yollar bir gidiş bir geliş olmasına rağmen şerit genişliği bizimkinden fazla. Karşıdan araç gelirken arkanızdan gelen araç sizi sıkıştırıp yanınızdan geçmiyor. Hızını düşürüp sabırla arkanızda bekliyor ve karşıdan gelen araç geçtikten sonra sizin 1.5 km kadar yanınızdan geçiyor. Bu durum genellikle köy yollarında ve köprü geçişlerinde oluyor. Gori Batum arasında ise bu duruma trafik yoğunluğundan dolayı uyulmuyor ama yeterli şerit genişliğinden dolayı TIR lar ve kamyonlar haricinde araçlar yanınızdan geçerken 1.5 metrelik mesafeye dikkat ediyor. TIR ve kamyonlar ise arkanızdan yaklaşırken bulunduğunuz konumu korumanız için korna çalarak sizi uyarıyor.
Sağa dönecek olan araç sizin arkanıza gelip yavaşlıyor ve siz sokak girişini geçtikten sonra sağa dönüyor. Sağınızdan ana yola çıkacak araç sizin geçmenizi bekledikten sonra yola çıkıyor. Üstelik bu görüntülerle sadece büyük kentlerde değil köylerde de karşılaşıyorsunuz. Bisikletliye büyük bir saygı ve sabır var.
Bizdeki gibi seviyorlar mı sövüyorlar mı bir türlü anlayamadığım tarzda uzun korna çalan, yanınızdan geçerken öküz gibi böğüren yok.
Karşıdan gelen sürücüler sizlere el sallayarak, selektör yaparak ve 2 veya 3 kısa bip ile selam veriyorlar.
Gürcistana kendi aracınız ile gitmeyi düşünüyorsanız o zaman işin rengi değişiyor. Şehirler arasındaki 2 şeritli yollarda pek çok kez 3 aracın yan yana geldiğini gördüm.
Ben şahsen kendi aracım ile seyahat etmeyi asla tercih etmem. Maşrutka denilen minibüslerle hatta hiç risk almak istemiyorsam trenle seyahat etmeyi tercih ederim. Gürcistanda ulaşım Türkiyeye göre daha ucuz.

6- Yerel Halk ile İletişim:
Gürcüce veya Rusça bilmiyorsanız bu konuda oldukça zorlanacaksınız. Bazı gençlerin dışında İngilizce bilen pek yok ki, buna polisler de dahil (tıpkı bizdeki gibi). Bu sizi karamsarlığa sürüklemesin çünkü biz diğer turistlere göre daha şanslıyız. Hiç ummadığınız anda ummadığınız yerde Türkçe bilen birisi ile karşılaşmanız oldukça muhtemel. Ermenilerin yaşlıları, Azeri kökenliler (sayıları hiçte az değil), Türkiyede çalışan ve Türkiyeye kız veren Gürcüler Türkçe bilen kişileri oluşturuyor.
Gürcüce gamarcobar merhaba demek. Yolda karşılaştığınız insanlara gamarcobar diye selam verirseniz çok memnun oluyorlar. Size mutlaka nereden olduğunuzu soracaklardır bunun Gürcücesi askudo. Bu kelimeyi duyduğunuzda Turchia veya Türk demeniz yeterli. Puri ekmek demek. Çay bizdeki ile aynı. Şimdiki yine bizdeki anlamında. Örneğin şimdiki sadgori gelecek istasyon demek. Tuti dut demek. Sabun soap. Yolda özellikle köy girişlerinde toplanıp içki içen erkeklerle karşılaşmanız mümkün. Size ikramda bulunacaklardır. İkramı kabul ederseniz verilen ev yapımı erik rakısını veya birayı 1 dikişte içmeniz gerekir. Şerefe nin Gürcüce karşılığı gagimarcos demektir. Yalnız gagimarcos dediğinizde bunun tek kadehle sınırlı kalmayacağını unutmayın. Gürcüler önce sizin, ardından eşinizin, çocuklarınızın, dedelerinizin ve aynı sıra ile kendi ailelerinin şerefine içerler bu eylemi 24 saat boyunca sürdürüp ayakta kalmayı başarırlar. İçkiye onlar kadar dayanıklı olduğunuzu düşünmüyorsanız ilk kadehten sonra hemen uzaklaşın.

7- Yiyecek:
Eğer kendi yemeğinizi kendiniz hazırlayacaksanız hazır çorba, konserve ve makarnanızı Türkiyeden temin edin. Bu ülkede Batumdaki Goodwill süper market dışında hazır çorba göremedim. Barbunya pilaki türü konserve yok. Makarna çok pahalı paketi 2,5 lari. Bizdeki ton balıklarına benzer balık konservelerinin fiyatı bizdekilerden pahalı. Beyaz peynir bulamazsınız, kendilerine özgü beyaz peynir benzeri peynirleri var.
Bu ülkede herkes Haçapuri denilen bir börek yiyor şimdilik fastfoodun tahtı haçapurinin elinde. Bu yiyeceği 1 ila 1.5 lari arasında değişik fiyatlara bulabilirsiniz. Yalnız gerçek haçapuri yemek istiyorsanız mutlaka iyi bir restaurant a gidin. Özellikle Champion tipi harika.
Lokantada yemek servisinde ekmek verilmiyor. Ekmek isterseniz tandır ekmek başına 1 lari ödemek zorundasınız. Yalnız Gregorian tip diye adlandırılan bu ekmekler çok lezzetli. Kutaisiye giderken Kashuriden çıktığınızda yolda sağlı sollu dizilmiş küçük fırınlar göreceksiniz. Burada 3 ayrı çeşit tandır ekmeği satıyorlar. Her yerde bulunanın dışında ayrıca bizdeki paskalya çöreği gibi kahve rengi ve kiremit rengi olanlarda var. Ben kahve rengi olanından aldım. içinde kuru üzüm vardı ve hafif tatlıydı. Fiyatı sade olan 1 lari renkli olanlar 2 lari. Kiremit rengi olanın neli olduğunu iletişim sorunu yüzünden öğrenemedim.

04.08.2013
Batum girişinde çok sayıda Türk marketi var. Alışkın olduğunuz markaları buralardan bulabilirsiniz.

8- Konaklama:
Gürcistanda yol kenarları henüz devlete ait olduğundan istediğiniz yerde konaklamanız mümkün. Hatta Kashuri, Kutaisi ve Kobuletide yol kenarında ağaç ve çadırın birlikte yer aldığı çadır kurabileceğinizi gösteren levhalar var. Çadır kurarken insanlar yanınıza gelip ötenizi berinizi çekiştirip sizi rahatsız etmiyorlar.
Batum ve Tifliste otelin dışında hostellerde mevcut ve kişi başı fiyat 25 lari. En az 4 kişi olmak üzere aynı odada ranzalarda kalıyorsunuz ama dünyanın her yerinden gezgini bir arada bulabilip ve onlarla yol deneyimlerinizi paylaşabiliyorsunuz.
Bunun dışında homestay denilen pansiyonlar var ki, bunların da fiyatları çok uygun ve çok rahatlar.


9- İklim:
Sevgili Hakan söylediğinde inanmamıştım ama gerçekten ılıman bir iklimi var ve her iki kapıdan da geçtikten sonra iklim bir anda değişiyor. Bizdekinin aksine geniş tarım alanları var. Çaydan, fındıktan kavun karpuza ve çeşitli meyvelere kadar her şeyi yetiştiriyorlar.

10- Gürcistan gerçekten ucuz mu?
Bu ne amaçladığınıza bağlı. Ulaşım, petrol, telefon görüşmesi, alkol, sigara ucuz ama yeme içme, yiyecek biraz pahalı. Örneğin makarna 2,5 lari. 1,5 litre su 1-1.3 lari arası. Domates Tifliste 1.5, Mestiada 2, Batumda 2,5 lariydi. Ekmek 1 lari marketlerde 0.60 lariye kadar bulmanız mümkün ve bu ekmeği poşete sokmayı başarmışlar. Biz hala poşetlesek mi poşetlemesek mi tartışmasının içindeyiz, hatta pes edip bu projeyi tamamen rafa kaldırdık. Gürcü tipi ekmek diye 1 lariye satılan tandır ekmeği sıcaksa kuru kuruya severek yiyeceğiniz bir yiyecek. Lemonad diye satılan meyveli gazozları ise tek kelime ile harika. Tarhunlu, limonlu, mandalinalı, üzümlü, armutlu, şeftalili, vanilyalı, kivili gibi türleri var. Şeftalili hariç hepsini tattım.
2 yıl önce 1 TL 1,2 lari iken şu anda 1 TL 0.89 lari.
Kısacası sadece Gürcistan ucuzmuş burada harcayacağım para ile orada daha uzun süre pedal çevirebilirim hayali ile yola çıkmaya hazırlanıyorsanız bu sevdadan bir yerde vazgeçin. Buradaki en büyük avantajınız eğer isterseniz bütün Gürcistanı otel parası vermeden gezebileceğinizdir.

04.08.2013
Bu güne kadar bana en çok sorulan soru Gürcistanda telefon ucuz mu sorusuydu. Bu gidişimde telefon fiyatlarını inceledi. Sizlere birkaç fiyatı paylaşmak istiyorum. Batumda Goodwill marketin 2 yanındaki iş hanının 2. katına Apple mağazası açılmış. iPhone ve diğer Apple ürünlerini buradan temin edebilirsiniz. Ayrıca Elie Elektronik mağazasındaki telefon fiyatları:
iPhone 5 16 GB 1380 Lari
Samsung S 4 1300 Lari
Sony X peria Z 1100 Lari
Sony Xperia L 600 Lari
Nokia Lumia 720 650 Lari
Nokia Lumia 650 500 Lari
Apple ipod Nano 16 GB 320 Lari
Cihazı alırken bu fiyat üzerinden KDV indirimi yapılacak. Yani bu fiyatı 1,18 e böleceksiniz. Her iki mağazada Tax Free satış yapıyorlar. Tifliste Freedom Square ye çıkarken Samsung ve Apple mağazaları sağ tarafta yan yanalar. Bu mağazalar KDV indirimi dışında nakit olarak alırsanız ayrıca % 5 indirim yapıyorlar.
Hopada Teknosaya girip Experia Z nin 1850 TL lik fiyatını görünce Batumdan almadığıma pişman oldum. Vergi indiriminden sonra telefonun fiyatı yaklaşık 1100 TL idi. Türkiyede kayıt için ödeyeceğim 100 TL ile 1200 TL ye mal olacaktı.
Vergi indirimi fotoğraf makinesi ve bilgisyaar alımlarında da geçerli.

11-Temizlik:
Özellikle Batum, Kutaisi ve Tiflis çok temiz ama köyler için aynı şeyi söylemek mümkün değil.

12- Diğer:
Ülkede müthiş bir yenileme çalışması var inşaattan alt yapıya her şey büyük şehirlerden başlanarak yenilenmiş veya yenileniyor. Eminim 2 yıl önce bu ülkeye gidenler Batum un şimdiki halini gördüklerinde çok şaşıracaklar. Batum her ne kadar bana pek çekici gelmese de şehrin her yerinden denize girilebilmesi, deniz kenarı olmasına rağmen hiç nem olmaması, temizliği ve yenilenen yüzü ile yinede çekici.
Benzin istasyonlarında hava pompası yok boşuna aramayın. her benzin istasyonunda tuvalet yok.

13- Nerelere gitmeli:
Bu kişinin beklentileri ve zevkleri ile ilgili bir durum ama Kazbegi, Ushguli, Mestia mutlaka görülmesi gereken yerler. Mestia adını bir kenara yazın eminim önümüzdeki yıllarda bu küçük kasabanın adını çok daha sık duyacağız ve ülkemizden de buraya turizm şirketleri kanalıyla çok daha fazla tur düzenlenecektir. Türkler için bu güne kadar Batum ve Tiflis seyahatlari indi artık buralar out. Mestia, Ushguli, Kazbegi, Borjomi in olacak.
Benim şahsi görüşüm bu ülkeye yapılacak turlarda köy yollarının tercih edilmesidir. Böylece insanlarla daha bir iç içe olup onların yaşam tarzlarını ve kültürlerini yalından tanıma fırsatı bulabilecekseniz. Batumdan Tiflise gitmenin veya gidip gelmenin Caddebostan Beltur kafeden Pendiğe yapılan gece turlarından ve Bostancıdan Tuzlaya hafta sonları yapılan köfte turlarından bir farkı yok.

13- Güvenlik:
Gitmeden önce Lonely Planette Gürcistanın son dört yıldır Avrupanın en güvenli ülkesi olduğu yazıyordu. Bu konuda ben de hemfikirim. Polisin tutumu çok nazik ve kibar. Bizdeki gibi size şüpheli gözü ile bakmıyor. Batumda sokak girişinde karşıdan karşıya geçecektim. Bir polis arabasının sinyal verip sokağa yöneldiğini görünce durup geçmesini bekledim. Aracın sürücüsü polis durdu ve eliyle yolun benim olduğu işareti yaptı ki aslında bu tür durumlarda geçiş üstünlüğü yayanındır. Ülkemizde böyle bir davranışla karşılaşacağımı maalesef düşünmüyorum. Ne sivil sürücüden nede polisten. Aksine üzerinize sürerler aracı. Çünkü burada uluslar arası kurallar işlemez burada geçiş üstünlüğü her zaman güçlü olanındır.
Eğer bir gün Gürcistan'a gitmeyi planlarsanız size iyi yolculuklar ve keyifli bir tatil dilerim.

27.10.2015
Bu yaz Gürcistan'a bir kez daha gittim. Cep telefonu fiyatlarını merak edenler için 26 Temmuz 2016 da Samsung S6 Edge modeli Batumda Elit Elektronik mağazasında 1700 GEL e satılıyordu. Bu rakam üzerinden sınırdan çıkarken yaklaşık %15 civarı vergi iadesi alacaksınız. Apple ın telefon ve bilgisayarlarında fiyat yoktu ve açıkçası tek tek fiyat sormakta benim işime gelmedi. Yalnız birkaç elektronik mağazasında Dell, HP, Lenova, Acer gibi markaların fiyatları buraya yakındı yani oradan almaya değecek bir fark yoktu. Benim orada bulunduğum tarihte 1 GEL = 1,23-1,25 TL idi. Et fiyatları 12 GEL civarında. 1 Tavuk 3-3,5 GEL.
İspirto ocağı ile Gürcistana gitmeyi düşünen bisikletçi arkadaşlar ispirtolarını mutlaka Türkiyeden temin etsinler. orada ispirto bulmanız imkansız gibi. Ben Kobuletide bulamadım. Bir Türk bakkala sorduğumda buralarda bulamazsın belki Tbilisi de bulabilirsin dedi.

3 yorum :

  1. Çok teşekkürler. Henüz bir tur planım yok ama Özellikle Gürcistan ve Batum' u merak eden birisiyim. İstanbul' da yaşıyorum ama Artvin doğumluyum ve köken olarak gürcülükte varmış bizde. Dolayısıyla bisikletle ya da bisikletsiz olarak görmek istediğim yerler arasında Gürcistan. Çok aydınlatıcı olmuş yazınız....

    YanıtlaSil
  2. çok teşekkürler. gürcistanda okumayı planlıyodum benim için çok faydalı bi yazı olmuş..

    YanıtlaSil
  3. Bende bayram tatilinde gidiyorum, bisiklet konusu zor vakit yok ama otostop ve dağlarda 1-2 günlük kamp yürüyüşleri olabilir. 10 günlüğüne gideceğim Batum tarafından giriş yapıp Tiflisten otobüs veya uçak ile direk dönmeyi düşünüyorum. Geçen yıl 2,5 ay boyunca sadece çantam ve 200 € para ile çıkıp batı ve güney Avrupayı Sicilyadan Danimarkaya, Romanyadan, Portekize gezmiş idim tuaf bir duygu 2,5 ay bana 25 yıllık ömrümden uzun gelmişti :) Herkese tavsiye ederim, gidin gezin ama çok planlarla uğraşmayın gideceğim ... geleceğim ... bitti plan.

    YanıtlaSil